Virtual Metaphysics III

Virtual Metaphysics vol. III

How about a bot that listens to music created by a bot? I don’t remember where I heard or read this sentence. I don’t even know if it’s true or false. All I know is that it has the power to redefine reality. Not the reality of war that we all think about. Not even the ethical questions we think about. What if AI not only creates music, texts, and images but also consumes them? What if one day AI produces a philosophy that is read and discussed by AI?

Hic sunt dracones

In his Metaphysics, Aristotle described the concept of the boundary as the ultimate, the last of something. Later, dragons were thought to be beyond the border. I don’t want to discuss now whether this has made it softer. Made it porous. Penetrated. Only much later did Derrida add the concept of difference. A border that is constantly shifting. The conquest of new territory. A concept of constant movement. Which perhaps brings us back to war. Where the war here is different from the one we think of. In which there may be something other than Dracones behind the border.

Metaphysics

What changes for metaphysics? Nothing at all. At first sight. I don’t want to propose the poetic theory that metaphysics is the area “behind” physics. In other words, to take a border between physics and metaphysics as a concept and then redefine it. This is about shifting boundaries within the concept of metaphysics. We have reported here that Imgarden describes human mental activity as metaphysics. Seen in this light, human beings constantly and incessantly produce metaphysics in the form of thought, politics, and history. At the time, we also asked what would happen if not only humans but also computers took over the production of thought, politics, and history.

The Robots

But maybe it’s not so bad. AI (here and here we have already written about this in another context) learns from us. They learn everything they find on the Internet (on computers). In this way, they collect the knowledge of humanity. And they give the knowledge of humanity back to us. And so they cannot (yet) cross the border. Now we can think about the concept of difference—the concept of the slow and steady shifting of the boundary. The question is what this idea brings us.
On the other hand, the “new” emerges from the known. From the composition of what is known. At this point, however, the bots still cannot feel water and do not know what grief is (they know but are not yet new beings). But as I said, I didn’t want to delve too deeply into the subject. I just wanted to present a thought experiment.

The Thoughts

So what happens when bots listen to music made by other bots? Nothing at first. Not much, at least. What happens when they have to decide which music to listen to? That brings up another question. A question that (we’re back to war, but maybe because that’s where development usually goes the fastest) people have only decided ethically. But what else happens?


There is a part of philosophy, experimental philosophy, that deals with things like “free will”. If machines were to make their own decisions, we would have to revisit that question. Then we would be getting closer to the question of “being”.


There is a second metaphysical question (perhaps we should abandon metaphysics and leave it entirely to the machines, because the field is quite complicated, as poststructuralism has already established). The question we have not yet asked is what is the instance of collected human knowledge to which the AI refers. Because humans like to create instances. Like the “swarm intelligence” that got us nowhere. Or Plato’s “third man”. Or the dragons.

The text was created by humans. But the images are not.

Boot It

Boot It

by Sopocki

We have already presented Sopocki’s music here. In his development, the artist works on the elaboration of a certain tension. Tension between the fast beat and slower elements. But it is too superficial to speak of tension. Because art is always about more than just that, it’s not about the technique of how tracks are created. It’s about the fact that we also feel something when we listen. And that these feelings are evoked in us.

Here you can find his new EP (external link):
https://soundcloud.com/300bpmboysclub/sets/boot-it-ep

Nonhuman Metyphysics

Nonhuman Metaphysics

1.

The experiment means that limits are explored. The limits of human action or the limits of what is possible. Perhaps also the limits of art. But limits do not necessarily mean setting out into something new. This is a modernist idea of the 19th century (perhaps some countries that are good at making diesel engines are afraid of technology, they still think they are in the 19th century). 

We are not concerned with limits at all. It’s about what experimentation might mean. It’s about exploring the new. And the joy of development. 

2.

It is not a new development that computers help people to produce music. Especially in electronic music, which is created entirely with the help of computers. Perhaps it is also nothing new that artificial intelligence helps in the production of music. The question that remains unanswered is always how deeply AI intervenes in the production process. If music is programmed, as in our case, the AI can create tracks. In our case, it was not. But the AI has already done a lot of work on some of the tracks. In this case, it has also become part of the Zenvampires Collective. 

3. 

Metaphysics has taken on different meanings over time. We will not discuss the term at this point. But if AI intervenes so deeply in the manufacturing process, it can also determine our metaphysics. It influences how we perceive music. It is still a metaphysics of metaphysics (AI learns from humans, it is the overall knowledge of humanity and therefore cannot be better than humans). The question is what happens when we enter the world of nonhuman metaphysics? Here is the first step. 

0:00 / 0:00
Nonhuman Metaphysics

Il Mezzogiorno – il mio amore sporco

Il Mezzogiorno – il mio amore sporco

There is some disturbing ambiguity in the fascination with which we are drawn to images depicting decay, ruin, and destruction. All the more so when they concern human life, set in and marked by such scenery. A similar consternation is caused by the fact that one of the constantly recurring themes of photography or painting is humanity crippled by the destructive passage of time, affected by some shameful frailty or repulsive ugliness. The photographer’s lens seeks their opposite pole as much as beauty and beauty.

I found this kind of photographic beauty in southern Italy.

For northern Italians, three-million-year-old Naples is the epitome of provincialism and disdainful exoticism. The plebeian temperament of the Neapolitans, their irritating dialect, poorly understood by Italians themselves, the pervasive chaos and disorder that are an integral part of life here, the incurable poverty and crime, are something completely foreign to residents of even the perfectly Europeanized Milan.

In yet another way, the quintessential periphery is Palermo, from which it is closer in a straight line to Tunis than to Rome. It is here, almost in the very center, that you will find La Kalsa – a slum neighborhood bombed during World War II and still not rebuilt, devoid of sanitation, which was marked on city plans as a white spot without streets or buildings.  

My photographs depict the people living there in their typical situations, in which both the dreariness and melancholy of their existence and its almost epic colorfulness are revealed.

Piotr Millati 1967
He lives in Sopot. By profession a literary historian working at the University of Gdansk. A photographer-traveler by avocation.
Favorite subject of photos – street scenes and landscapes.

Will Settles the Bill 

Will Settles the Bill

Text ©by Marek Gajdziński
Pic ©by Copilot

Will Settles the Bill

By dividing everything

What is and

What is not into

What is and

What is not,

We are like a fish that

Says to the other

In a scholarly voice:

“Now the aquarium,

Then beyond the aquarium,

And we have to come to terms with it”,

Hoping that these words

Will settle the bill.

Trzeci policjant, jaszczurka z ogona (4)

Trzeci policjant, jaszczurka z ogona (4)

Dzisiaj przedstawiamy czwartą i ostatnią część eseju Marka Gajdzińskiego pod tytułem “Trzeci policjant. jaszczurka z ogona”. Część trzecia dostępna jest tutaj

Text ©by Marek Gajdziński
Pics ©by DALL•E

4.

Patafizyczne z ducha są teorie de Selbiego oraz te głoszone przez nie mniej ekscentrycznych od niego dwóch policjantów, w towarzystwie których narrator spędza większość powieściowego czasu. Jedna z tych teorii dotyczy interakcji człowieka z rowerem. Każdy przedmiot i tak samo każda żywa istota składa się niezmierzonej liczby drgających, wirujących cząstek. Choćby taka owca, wypełniają ją “drobinki owczości”. Nie inaczej jest z człowiekiem czy rowerem. Kiedy człowiek wsiada na rower i jedzie, w miejscach stycznych, czyli tam, gdzie dłonie spotykają się z kierownicą, a tyłek z siodełkiem, dochodzi pod wpływem wstrząsów do nieustannej wymiany, cząstki rowerowości wchodzą w obszar człowieka, a cząstki człowieczeństwa przechodzą w obszar roweru. Im szybciej człowiek pedałuje, im bardziej wyboista i kręta droga, tym szybciej proces ów przebiega. Z czasem można zauważyć pewne cechy rowerowe w człowieku i odwrotnie, pewne cechy ludzkie w rowerze. W wyniku wymiany cząstek człowiek przestaje być wyłącznie człowiekiem, bo staje się w pewnym stopniu rowerem. Jeśli proces ten trwa odpowiednio długo, w końcu może dojść do całkowitej zamiany ról. A zatem kiedy widzimy człowieka niosącego na plecach rower, możemy być niemal pewni, że to w istocie człowiek, który całkowicie zmienił się w rower, jadący na rowerze, który całkowicie zmienił się w człowieka. Podobne wnioski możemy wysnuć, kiedy widzimy człowieka niosącego osła na barana. Albo konia. Ale nie oznacza to, że należy z tego powodu wystrzegać się jazdy na ośle czy rowerze. Bo zamiana ról jest oczywiście chwilowa. Podczas gdy człowiek niesie osła na barana, wymiana cząstek toczy się nieprzerwanie między osłem i ludzkimi placami czy karkiem, i po jakimś czasie wszystko wraca do normy. Ludzie na powrót stają się ludźmi, osły osłami, rowery rowerami. Czyli wszystko w zgodzie z tą znaną przypowieścią zen o górach, które znowu są górami, i rzekach, które są rzekami.

5.

Przeczytawszy Trzeciego policjanta można sobie zadać pytanie, na co nam właściwie ten cały de Selby? Dlaczego każdy rozdział niejako obowiązkowo zaczynać się musi jakimś nawiązaniem do twórczości Selbiego? Czasem wystarczy jedno słowo, które staje się pretekstem do umieszczenia kilkustronicowego przypisu. A przecież ta narracja mogłaby sobie doskonale dać bez niego radę. Tak, to prawda. Jednak wzmianki o de Selbym są ważne. Bo podkreślają serializm tej prozy.

Jak już powiedzieliśmy, powieść O’Briena to prawie gotowy serial filmowy. Ustaliliśmy nawet, jak by się każdy z odcinków zaczynał. Z przyjemnością napisalibyśmy też od razu, co w każdym odcinku byłoby dalej. Niestety, nie możemy tego uczynić. Bo mamy nadzieję, że tym tekstem zachęcimy tych, którzy nie mieli tego okazji jeszcze zrobić, do sięgnięcia po Trzeciego policjanta. A w tej powieści ważnym elementem jest zaskoczenie, które składa się na przyjemność czytania – najważniejszego dowiadujemy się na samym końcu. Odsłaniając za bardzo treść, moglibyśmy nowych wielbicieli prozy O’Briena tej przyjemności pozbawić. Na tym więc chwilowo poprzestańmy. Oraz na pewnej refleksji.

Tak jak nieoczywiste bywają korzyści wynikające z oglądania telewizyjnych seriali, tak zaskakujące mogą się wydać różne płynące z lektury takich powieści jak Trzeci policjant wnioski co do natury wózka, na którym wszyscy jedziemy. Choćby taka refleksja, że z całym naszym obecnym stanem wiedzy nie jesteśmy tak daleko, jak może byśmy chcieli, od absurdalnych teorii Selbiego. Wszak w ostatecznym rozrachunku, tak samo jak on, nie jesteśmy w stanie pewnych fundamentalnych zjawisk czy praw sensownie wyjaśnić. I tu, i tam, czy tego chcemy, czy nie, najważniejsze pytania kierują nas w stronę niepokalanej zasłony tajemnicy. A wszystko to dlatego, że przestrzeń i czas są iluzją, o czym coraz częściej zgodnym chórem śpiewają fizycy kwantowi. Co może niektórych widzów tego spektaklu, uzależnionych do poczucia realności świata rzeczywistego martwić, wręcz przerażać. Z drugiej jednak strony śpiew ten niesie niebagatelnej wagi pociechę. Jak powiada Selby, “skoro życie ludzkie jest omamem, […] człowiekowi rozsądnemu nie przystoi frasować się nadejściem największego omamu, jakim jest śmierć”.[1] Zwłaszcza że cokolwiek się dzieje – i tak się powtórzy.

[1] Flann O’Brien, Trzeci policjant, ZYSK i S-KA, 1996. Przekład: Małgorzata Grabowska i Andrzej Grabowski.

Hamburg Addis Mombasa

Hamburg Addis Ababa Mombasa

Three cities. Three places. And three different ontologies. But perhaps not far apart. Whereby the journey once led from Addis Ababa to New York City. But these were completely different experiences and completely different impressions. Yuki K. was inspired by ours. Have fun.

Pic ©by Zenvampires
Music ©by Yuki K.

0:00 / 0:00
Hamburg Addis Ababa Mombasa

Trzeci policjant, jaszczurka z ogona (3)

Trzeci policjant, jaszczurka z ogona (3)

Text ©by Marek Gajdziński
Pics ©by DALL•E

Część druga eseju ukazała się tutaj.

1.

Pierwszą część opowieści o Trzecim policjancie zaczęliśmy od serialu zatytułowanego Lost. Mówienie o poważnej literaturze w kontekście popularnego serialu wydaje się całkiem uzasadnione z uwagi na to, że powieść O’Biena jest mocno “serialistyczna”. Serializm Trzeciego policjanta ma wiele obliczy. Jednym z nich jest repryza, motyw powtarzających się sytuacji, pytań, odpowiedzi. W wykreowanym przez O’Biena świecie wiadomo, że jeśli przyjdziemy z jakąś sprawą na posterunek policji, to pierwsze pytanie, które do nas skieruje policjant, będzie brzmiało:

– Chodzi o rower?

I choćby dzień cały, sto dni, albo dwieście lat minęło, jeśli znowu się na tym posterunku pojawimy, usłyszymy dokładnie to samo pytanie:

– Chodzi o rower?

Dzięki owemu serializmowi, powieść Trzeci policjant jest prawie gotowym materiałem na telewizyjny film w odcinkach. Każdy odcinek zaczynamy w ten sam sposób. Od wykładu o naukach de Selbiego. Na przykład o tym, że podróż jest halucynacją, a wszelki ruch fikcją. I o tym, jak Selby postanowił tę teorię udowodnić, to znaczy odbyć podróż z Bath do Folkstone i z powrotem, nie wychodząc z pokoju hotelowego w Bath. A po tym kolejne odsłony przygód bezimiennego bohatera i zarazem narratora. Proste, prawda? Czy dlatego właśnie tekst ten dotychczas nie został sfilmowany?

2.

A skąd się ten de Selby właściwie wziął? To znaczy, czy miał jakiś pierwowzór, czy O’Brien wziął go sobie ot tak, out of the blue? Wiele wskazuje na to, że od Jarrego się wziął. Jako idealny przykład opisanego w Ubu królu naukowca stosującego metodę patafizykalną. Od Jarrego, a jeszcze dokładniej pewnego nauczyciela liceum w Rennes.

3. 

Jest fizyka, metafizyka i mniej znana patafizyka, czyli fizyka (i zarazem filozofia) absurdu. Koncepcja patafizyki została wymyślona przez Alfreda Jarrego i jego szkolnych kolegów w odniesieniu do nauczyciela fizyki o imieniu Hébert, który nie potrafił się przyznać do tego, że czegoś nie wie. Do tego stopnia, że ilekroć zadawano mu jakieś niewygodne pytanie, wymyślał odpowiedź, używając przy tym różnych mądrych terminów tak, by wyjaśnienia brzmiały “naukowo”. Chłopcy nazwali to patafizyką, czyli jego własną, absurdalną wersją nauki.

To na tym nauczycielu wzorował się Jarry, kiedy tworzył tytułową postać króla Ubu w swojej słynnej sztuce scenicznej, Ubu Król, czyli Polacy (Ubu Roi ou les Polonais, 1896). Wcześniej pan Hébert został uwieczniony jako Père Heb, bohater sztuki Les Polonais, napisanej jeszcze w liceum przez Jarrego wspólnie z kolegą.  Koncepcję patafizyki, rozumianą jako naukę o niezgodnych z nauką rozwiązaniach czy poglądach, Jarry rozwijał później w innych utworach, takich jak Czyny i myśli doktora Faustrolla, Patafizyka: powieść neoscjentystyczna (Gestes et opinions du docteur Faustroll pataphysicien: Roman néo-scientifique suivi de Spéculations), tekst napisany w roku 1898, wydany pośmiertnie w 1911 (polski przekład autorstwa Jana Gondowicza ukazał się najpierw w Literaturze na świecie nr 8-9/1997, w numeracji ciągłej 313-314, a w roku 2000 jako książka).

“Patafizyka stanowi teorię urojonych rozwiązań przypisujących symbolicznie zarysom rzeczy, za sprawą tychże, wartości potencjalne”, pisze Jarry.[1] Nieco mętnie. Przytoczmy zatem, dla jasności, kilka innych znanych definicji patafizyki: nauka o tym, co nie istnieje; wiedza o regułach, które rządzą zjawiskami wymykającymi się znanym powszechnie regułom (przy czym te znane powszechnie reguły są złudą, wszystko bowiem podlega działaniu przypadku); dyscyplina, która pozostaje w takim samym stosunku do metafizyki, co metafizyka do fizyki. I dorzućmy do tego własną propozycję opisania patafizyki jako artystycznej interwencji zakładającej wyjście poza znaną rzeczywistość, badanie światów w mniejszym lub większym stopniu alternatywnych. Ale to wszystko i tak nieważne. Bo, jak twierdzą znawcy tematu, podejmowanie jakichkolwiek prób zdefiniowania patafizyki mija się z celem i świadczy o tym, że ten, kto to robi, kompletnie nie rozumie, czym jest patafizyka.

[1] Alfred Jarry, Czyny i myśli doktora Faustrolla, patafizyka, WAB, Warszawa, 2000. Tłumaczenie: Jan Gondowicz.

Kaleab Lemma

Zenvampires presents

Kaleab Lemma

Today we are proud to present an artist from Ethiopia. 
At first glance, they are works in different styles. But that is the first glance. At second glance, we realize that Kaleab is communicating with us in a meta-position. He combines the traditional art of Ethiopia with modern language in a skillful and beautiful way. And at the same time he shows something that has become very rare in art. Or perhaps something that only becomes clear through art. It shows that culture is universal. That we humans have something in common. That is what distinguishes Kaleab’s art. 

All pics ©by Kaleab Lemma

Enjoy

Kaleab Lemma, a 26- year-old artist originating from Addis Ababa, Ethiopia. Kaleab’s projects reflect his surroundings, serving as a means of profound self- expression. With the aspiration to capture the inherent beauty in his environment, Kaleab hopes to create art that goes beyond the visual, aiming to resonate with people on a deeper, emotional level.

In their artistic venture, the individual breathes life into canvas using the traditional Ethiopian dress (picture 3) known as ‘Habesha Kemis’. By blending the timeless beauty of the cultural attire with abstract techniques, they seek to immortalize and showcase the richness of Ethiopia. Amidst the encroachment of modern fashion, their art serves as an unspoken ambassador, inviting viewers to appreciate and celebrate the unique heritage of Ethiopia.

Passion is channeled into the creation of art that expresses profound emotions. Today, there is excitement as a uniquely crafted piece is shared, embodying the essence of their creativity, and allowing viewers to delve into the depths of their artistic fervor.

Currently engaged in various art projects, the individual’s ambition is to serve a broader audience, inspire through their artistic creations, and infuse a cultural touch. With the goal of enhancing the World beauty and grace, this aspire to promote Ethiopia in a distinctive way, showcasing art that has never been explored before.

Here you will find the e-mail address of Kaleab as well as a short description of his arts. 

Trzeci policjant, jaszczurka z ogona (2)​

Trzeci policjant, jaszczurka z ogona (2)​

Text ©by Marek Gajdziński
Pics ©by DALL•E

Część pierwsza eseju ukazała się tutaj.

3.

Brak znaczących sukcesów literackich znalazł ujście we wzmożonej aktywności O’Briena jako felietonisty. By jeszcze bardziej ukryć swoją tożsamość (jako państwowemu urzędnikowi nie wolno mu było wyrażać publicznie osobistych poglądów), przybrał kolejny pseudonim (Myles na Gopaleen aka Myles na gCopaleen) i oddał się z zapałem pisaniu satyrycznych, czasem żartobliwych, częściej napastliwych (potrafił zwracać się do swoich czytelników per “wy zadowolone z siebie, aroganckie, przemądrzałe, fałszywe, głupie i tłuste świnie”) felietonów dla Irish Times. W jednym z nich napisał, że Hitler pałał do Sweeneya wśród drzew tak wielką odrazą, że postanowił rozpocząć wojnę, by móc się z nim rozprawić. Na pocieszenie też została mu konstatacja, że choć mało znana, powieść przetrwała, za to o Hitlerze nie da się tego powiedzieć. Wybór felietonów zatytułowany “Myles na Gopaleen” (razem z Trzecim policjantem i “Ustępem w tunelu”, esejem o twórczości Joyce’a) ukazał się po polsku w Literaturze na świecie nr 5/1984 (154).

O’Brien zmarł przedwcześnie, 1 kwietnia 1966 roku, w wieku 55 lat. Najprawdopodobniej mocno przyczyniła się do tego jego wieloletnia choroba alkoholowa. Podobno pił regularnie od samego rana (jego ulubionym trunkiem było coś, co zwie się barley wine i dosłownie znaczy wino jęczmienne, ale w praktyce sprowadza się do mocnego, zawierającego od 6 do 12 procent alkoholu piwa górnej fermentacji w kolorze od bursztynu po czerń nocnego nieba podczas nowiu nad akermańskim stepem), a pisał głównie przed południem, w tym magicznym okienku czasu, kiedy kac już ustępował, a wypijane kliny nie zdążyły mu jeszcze odebrać niezbędnego minimum przytomności umysłu. Wpadał wtedy na tak ciekawe pomysły, jak ten o człowieku, który wynalazł napój o działaniu dokładnie przeciwnym do alkoholu. W praktyce wyglądało to tak, że po wypiciu kufelka tego różowego napoju czujemy się w pierwszej chwili mocno wczorajsi, ogólnie rozbici, wszystko nas boli, szczególnie głowa i brzuch. Więc szybko pijemy drugą szklaneczkę i wpadamy w depresję. Po trzeciej masz ochotę kogoś zabić, po czwartej ze sobą skończyć. No i tak dalej. Ale warto to wszystko przecierpieć dla przyjemności dnia następnego. Bo po niekontrolowanej utracie przytomności budzimy się wczesnym rankiem jakby w innym świecie, rześcy i pogodni niczym nowo narodzony skowronek. Mamy ochotę śpiewać z radości i rzeczywiście, śpiewamy, a wraz z nami cały świat. Ptasi śpiew zamiast kociokwiku. Śpiewamy i tańczymy stojąc w otwartym na oścież oknie, a ludzie idący ulicą zatrzymują się pod naszym domem w nadziei, że nasze szczęście im też się udzieli. I rzeczywiście, zaczynają śpiewać i tańczyć. Czujemy się wszyscy nie tyle wczorajsi, co jutrzejsi!

4.

Do przedwczesnej śmierci mogło się też przyczynić rozgoryczenie związane z odrzuceniem przez wydawcę Trzeciego policjanta. Kiedy znajomi pytali Nolana, co się z tym tekstem właściwie stało, odpowiadał im, że zaginął. Jak to, dziwili się. A on im na to opowiadał taką mniej więcej historyjkę, że wybrał się podróż, tekst zabrał ze sobą, zamknął go w bagażniku. Ale bagażnik otworzył się podczas jazdy i tekst, kartka po kartce, wywiało. Kiedy się zorientował, nie było już ani co, ani gdzie zbierać. Tak mówił. Choć w rzeczywistości wszystkie kartki miał do końca życia na oku, leżały jedna na drugiej na komodzie w pokoju jadalnym. Nigdy więcej nie próbował tej powieści wydać drukiem ani nawet nie zachęcał nikogo do lektury. Przeciwnie, można wręcz powiedzieć, że przez ponad 25 lat strzegł tego tekstu, by nikt go przypadkiem nie przeczytał.

Trzeci policjant został ostatecznie opublikowany w roku 1967, kiedy wdowa po pisarzu spakowała maszynopis do koperty i wysłała do wydawcy, ale nie do Longmana, tylko do oficyny MacGibbon and Kee. Jedna z pierwszych recenzji określiła tekst jako “napięty, ponury i groźny”, bliższy w tonie Beckettowi niż Joyce’owi, z którym kojarzono “odprężonego i zabawnego” Sweeneya wśród drzew. Nie było zgody, czy nowa powieść jest mniej czy bardziej zwariowana od pierwszej i czy to dobrze, czy źle. Ale generalnie sporo o książce pisano, więc pewnie ją też czytano. Z czasem wagą w ocenie krytyków i popularnością wśród czytelników Trzeci policjant dogonił At Swim-Two-Birds, a w ostatnich latach zaczyna wyraźnie dominować pogląd, że jest to największe artystyczne osiągnięcie Nolana. Widać to już wyraźnie w poświęconym w całości temu twórcy numerze wychodzącego trzy razy w roku czasopisma Review of Contemporary Fiction (vol. 31, no. 3, Fall. 2011), zborze esejów, których autorzy zdecydowanie najchętniej piszą o różnych aspektach Trzeciego policjanta.

5.

O co właściwie chodzi w tej powieści? Na tak postawione pytanie odpowiedzieć łatwo i niełatwo. Łatwo, bo zawsze można uznać, że o rower, prawda? No bo jak z tekstu wiadomo, jak nie wiadomo, o co chodzi, to zawsze chodzi o rower. Albo coś z rowerem związanego. Choćby o pedały.

Niełatwo, bo w obliczu tej powieści jesteśmy jak ci ślepcy, którzy macają słonia. Każdy maca inną część i wyciąga z tego inne niż inni wnioski o tym, czym jest słoń w całości. I nie są w stanie dojść do porozumienia. Dlatego każdy czytelnik może w opowieści O’Briena zobaczyć i odkryć coś innego, w zależności od tego, co sam jest w stanie do niej wnieść. Na przykład uwspółcześnioną wariację na temat Alicji w krainie czarów, Podróży Guliwera albo Boskiej komedii Dantego. Religijną przypowieść o zbrodni i karze. Perspektywę katolicką i czyściec, protestancką i koncept wybraństwa, buddyjską i stan zwany bardo. Satyrę społeczną albo polityczną, krytykę Irlandii i Irlandczyków, a może całej ludzkości. Traktat filozoficzny, fantastykę naukową, kryminał, dreszczowiec albo czarną komedię. Opowieść za krótką albo za długą, fascynującą lub nudną. A jeśli sięgnąć po narzędzia patafizyczne,[1] można uznać Trzeciego policjanta za jedną wielką pataforę. Czyli figurę, która wobec metafory pozostaje w takim samym stosunku, co metafora do języka niefiguratywnego – tworzy nie tyle nowe znaczenie, co nową rzeczywistość, by lepiej oddać naturę zjawiska, o którym mowa; jest niczym kawałek ogona jaszczurki, który za bardzo wyrósł, odłamał się i wyrosła z niego nowa jaszczurka.  

[1] Patafizyka to paranaukowa dyscyplina z pogranicza fizyki, filozofii i sztuki, wymyślona przez Alfreda Jarrego.

Marek Gajdziński jest pisarzem, dramaturgiem, tłumaczem literatury i nauczycielem. Powieści i opowiadania: Spacer do kresu dnia (Iskry, 1989), Głowa konia (Państwowy Instytut Wydawniczy, 1996), Droga do Indii (Zielona Sowa, 2000). Na podstawie opowiadań Tadeusza Różewicza i Marka Gajdzińskiego w Teatrze Telewizji powstał spektakl Badyle (2020) w reżyserii Andrzeja Barańskiego.

Cookie Consent mit Real Cookie Banner